Interview in Revista

Interview in Revista op 4 December 2024. 

Een gedreven paardenmens

Roos Dyson kennen we allemaal van haar benoeming tot instructeur van het jaar 2022 en haar fenomenale clinic met Imke Schellekens-Bartels in 2023. In deze clinic liet Roos Imke ervaren hoe je paard verbetert wanneer deze van de ruiter de kans krijgt om dat te doen. Roos zegt daar zelf over:

"Honoré heeft weer eens laten zien dat je paard je beste trainer, instructeur, coach én fysiotherapeut is. Honoré heeft ook maar weer eens laten zien hoe die paarden die samenwerking met ons aan willen gaan als de biomechanica dat toestaat. Imke's smile werd steeds groter. Die welbekende smile is de reden van de naam van mijn bedrijf: Gepaard met een lach."

Revista ging in gesprek met deze bijzondere instructrice met een groot hart voor Portugal en de Lusitano. Actuele onderwerpen werden besproken.

Waar sta jij voor in deze snel veranderende paardenwereld?
Twee dingen.

Ten eerste wil ik zeggen dat ik blij ben dát er iets verandert. Bij mij werden vijftien jaar geleden tijdens mijn opleiding bij Akasha Rijkunst (Anne Muller) mijn ogen geopend voor wat een gezonde manier van bewegen is voor ruiter en paard en wat niet. En als je het eenmaal ziet, kun je het niet meer niet zien. Tegenwoordig gaat het er vaak heftig aan toe wat betreft het botsen van verschillende meningen in en over de paardensport. En dat is niet altijd leuk. Maar ik denk dat het er uiteindelijk voor de paarden en de sport wel beter door wordt, want er komt bij steeds meer mensen meer bewustzijn en dat is positief. Waar ik voor sta, al vijftien jaar lang, is dat de paardensport voor de paarden minstens net zo leuk en voordelig moet zijn als voor de ruiters, doordat er op een gezonde en positieve manier getraind wordt.

Daarnaast vind ik dat we paarden als paarden moeten zien wat betreft hun behoeftes qua huisvesting. Ik snap dat het niet voor iedereen haalbaar is, maar mijn eigen paarden staan 24/7 in een paddock/wei met een schuilstal en kiezen zelf wanneer ze binnen of buiten willen staan. Ik zou dit niet anders meer willen, zelfs al heb ik wedstrijd ambities. Wat mij betreft is het niet de vraag of sport en 'scharrel paarden' samen gaan, maar of een sportpaard optimaal kan functioneren als hij in het gunstigste geval wanneer hij 'de hele dag buiten loopt' - 2/3e van de tijd op stal staat. Als je erover na gaat denken vanuit het dier gezien vind ik het eigenlijk echt vreemd om een paard op stal te houden, terwijl ik daar vroeger niet eens bij stil stond.

Deze twee dingen samen genomen sta ik voor een samenwerking en samenleving met onze paarden waarbij er sprake is van een symbiose - even gunstig voor beide partijen - en niet van parasitisme. En ik denk ook dat dat zeker mogelijkis vanuit de juiste bewustwording!

Wat is precies ruiter biomechanica?

Het woord biomechanica komt van de twee woorden bio en mechanica. Bio betekent leven en mechanica betekent beweging. Biomechanica gaat dus over de beweging van het levende wezen.

In de paardensport heb je te maken met twee totaal verschillende levende wezens die een eenheid kunnen vormen in beweging, hoe gaaf is dat?! Door het contact van de ruiter die op de paardenrug zit kunnen ze elkaar ook beïnvloeden vanuit hun eigen houding, balans en bewegingen. Dat kan op een ongewenste manier, maar zeker ook in positieve zin! Dan ontstaat er die harmonie waar je kippenvel van krijgt. Ik vind het fantastisch dat paarden deze samenwerking met ons willen en kunnen aangaan en ben ontzettend dankbaar dat ik hier mijn werk van heb kunnen maken.

Top 3 van ruiterproblemen die je in de praktijk tegenkomt.

Eigenlijk zijn alle struggles terug te leiden naar twee basisproblemen. De eerste is dat er te weinig tijd wordt besteed aan het leren van het volgen van de beweging. Een ruiter kan niet stil zitten door stil te zitten. Op een paardenrug gaan zitten en vervolgens zowel je stabiliteit als je mobiliteit zo goed op orde hebben dat je in alle gangen het paard volledig kunt volgen zonder hem te hinderen in de beweging, is al een kunst op zich! Wat mij betreft mag hier veel meer aandacht voor zijn, want dit neemt al ontzettend veel problemen weg. Als een ruiter dit enigszins onder de knie heeft, dan kan deze van volgen overgaan op leiden, waarbij de ruiter vanuit de zit en de bewegingen communiceert en been- en teugelhulpen slechts aanvullend hoeven te zijn.

En dan kom ik bij het tweede punt wat vaak struggles oplevert: ruiters geven vaak onbewust tegenstrijdige hulpen met hun zit en met hun benen en/of teugels. Als je het paard leidt vanuit de zit, word je gedwongen om goed te weten wat het paardenlichaam moet doen en hoe jij optimaal kunt zitten om het paard daartoe in staat te stellen. Als je vervolgens nog wat aanvult met been- en/of teugelhulpen, zit je nooit tegen de beweging. Maar ik zie heel vaak dat het omgekeerde gebeurt: de ruiter vraagt iets met zijn been en/of teugelhulpen en is dit tegelijkertijd aan het blokkeren met zijn zit en beweging. Ze denken dan dat het paard het niet kan of niet wil, terwijl ze zelf de stoorzender zijn. Daar staat tegenover dat een bewuste, handige ruiter juist de oplossing kan bieden met een helpende zit als het paard ergens moeite mee heeft.

Welk advies aan instructeurs die struggelen met struggelende ruiters?

Verdiep je in de biomechanica! Het is geen rocket science, er zit een bepaalde logica in. Als je het eenmaal door hebt, dan kun je het niet meer niet zien. Om ruiters en vooral ook instructeurs te helpen om dit inzicht te krijgen heb ik mijn online training opgezet. Deze training vormt een uitgebreide basis om op deze manier te leren kijken en dus ook problemen écht op te kunnen lossen. Daarnaast hoop ik dat steeds meer instructeurs de weg naar Akasha Rijkunst weten te vinden voor deze (aanvullende) instructeursopleiding. Voor mij was deze opleiding echt life changing, en ik gun deze verandering de hele paardensport, in alle facetten en niveaus!

Franklin method balls, waarom hiervoor gekozen, en is het een goede methode voor iedereen?

Het leuke aan de Franklin methode is dat het vooral bewustwording brengt. En dat is iets wat steeds terugkomt als je jezelf wil verbeteren. De Franklin balls zijn een van de dingen die ik in mijn 'tool kit' heb zitten. Ik gebruik ze met name als ik zie dat een ruiter te veel spierspanning maakt in de gebieden waar je juist los en doorlaatbaar wil zijn. (Grote bilspieren, bovenbenen, gebied schouders en oksels.) De Franklinballs helpen dan om de fascia en spieren losser te laten worden en brengen daarnaast de aandacht - en dus bewuste ontspanning naar het gebied waar de spanning zit.

Maar ik zeg altijd: "Small changes can make big differences." Ik heb ook al vaak gezien dat een ruiter voor het zicht best lekker aan het rijden was, maar dat de Franklin balls dan toch nog een heel gunstig effect hadden op de beweging van het paard, want die voelen nog veel meer dan wat wij zien.

Wat zijn je ambities in de sport en als instructeur?

Als ruiter zou ik heel graag ooit nog eens een Grand Prix willen rijden. Ik heb tot en met de Inter 1 wedstrijden. gereden en heb in de training het Grand Prix werk aangetikt, maar ik zou het graag nog eens op mijn CV erbij zetten. Dit omdat het helpt in mijn missie om 'gezonde biomechanica' ingeburgerd te krijgen in alle lagen van de paardensport, maar daarnaast ook omdat ik het gewoon super gaaf vind om vanaf de top het mooiste uitzicht te hebben op de afgelegde weg. Ik wil hierbij vooral echt goed leren paardrijden en hierdoor ook een betere instructeur worden, dat vind ik het belangrijkst. En uiteraard onder de voorwaarde dat het voor mijn paard net zo leuk is als voor mijzelf.

Als instructeur ga ik voor de ambitie om nóg meer ruiters te kunnen bereiken, ofwel door mijn clinics en bijscholingen, ofwel door mijn online training (Rider Biomechanics) en online modules. Het mooist is natuurlijk als je instructeurs en docenten bij kunt scholen, want dan verspreidt de olievlek zich het snelst. Ik wil graag dat gezonde biomechanica zich verspreidt in alle facetten, disciplines en op alle niveaus; van manegeruiter tot de absolute topsport. Want dan kan er sprake zijn van een symbiose.

Ik moet zeggen dat ik al hele mooie samenwerkingen heb met onder andere docenten, collega's en mensen uit de topsport. Daar ben ik enorm dankbaar voor en ik hoop hier nog lang mee door te kunnen gaan en dit verder uit te kunnen breiden. Want elk paard verdient een goede zit...

Hoe ontstond je liefde voor Portugal en de Lusitano?

Ja, grappig verhaal eigenlijk. Geen idee hoe ik erbij kwam, maar ik had op een gegeven moment bedacht dat ik wel wilde leren surfen. En Portugal is natuurlijk the place to be om te surfen. In september 2020 had ik 2 geblesseerde paarden, het weer was die zomer behoorlijk slecht geweest, en het was Corona. Horse Event werd gecanceld en toen had ik ineens twee vrije weekenden na elkaar in mijn agenda. Ik had overal nogal de balen van en nogal impulsief ben ik toen in mijn eentje met mijn caravan 3 weken naar Portugal vertrokken. Daar heb ik de tijd van mijn leven gehad.

Gelijk op mijn allereerste dag in Portugal zat ik op een gegeven moment in het gras met een hond op schoot te kijken naar prachtige paarden op het Lusitano festival, waar ik per toeval terecht kwam. De mensen die ik daar had ontmoet, vertelden mij alles over het ras. Ik was positief verbaasd over de kwaliteit, het karakter en vooral ook de functionaliteit van de Lusitano's. Eigenlijk werd ik die dag op slag verliefd op zowel de relaxte gastvrijheid van de Portugezen als op het Lusitano ras.

Dat surfen was overigens ook best leuk hoor, behalve toen ik mijn surfboard tegen mijn hoofd aan kreeg en ik mijn jukbeen op vier plaatsen brak. Ik neem nu zo af en toe nog wel eens een surflesje als ik in Portugal ben, maar tegenwoordig reis ik vooral naar Portugal voor paardrijles. Want ook de Portugese manier van rijden spreekt me enorm aan. Rijden op je zit wordt hier met de paplepel ingegoten en dat is nog een aspect waardoor ik mij in Portugal helemaal thuis voel.

Filosofisch momentje: hoe ziet de toekomst eruit denk je. Wordt paardensport verboden? Komt er nog ooit een einde aan de cancel cultuur denk je? Is de paardenwereld überhaupt in staat zich aan te passen bijvoorbeeld naar een bitloze en spoorloze GP, nu men al denkt over stangloze mogelijkheden of is dat een brug te ver?

Eigenlijk komt in deze vraag alles samen wat ik hierboven gezegd heb. Ik hoop dat alle dingen die we nu als negatief zien uiteindelijk ertoe leiden dat het ons iets goed brengt. Dat we nog steeds onze paardensport kunnen behouden, maar wel op de manier zoals het bedoeld is: "Love the animal first and the sport second" en "De training is er voor het paard en niet andersom".

Met een goed inzicht in de biomechanica is het mogelijk om met minimale hulpmiddelen (wedstrijden) te rijden. Ik ben persoonlijk zeker niet tegen bitten, sporen of paardrijden in het algemeen. Maar ik vind dat we het wel aan de paarden verplicht zijn om zo veel mogelijk kennis en inzicht te vergaren, zodat we op een bewuste manier het leven van onze paarden zo aangenaam mogelijk kunnen maken. Wij functioneren ook beter als we ons happy voelen, en dat is voor de paarden niet anders. Daarom graag: Twéé happy athletes, Gepaard met een lach!

Photo credits - Archief Roos Dyson